Voorwoord

BoardRoom* is een initiatief van 31Volts. Zonder dat terug te halen is waarom precies, speelt karton een belangrijke rol in veel van onze projecten. En hoewel het vaak lijkt dat karton gaat over knutselen: ‘Mars, wat ben je nu weer aan het bouwen?’, is er vooral meer te vertellen over de waarde van maken. Juist wanneer de uitdagingen minder tastbaar zijn, is het belangrijk om minder te denken en meer te doen.

Uiteindelijk lijkt BoardRoom* een optelsom van meerdere hoofdstukken in de ontwikkeling van 31Volts.

En om er voor te zorgen dat je niet denkt:

‘Geinig hoor. . . karton. . .’

. . . hebben we hier onze belangrijkste ervaringen verzameld. Over karton, maar vooral over experimenteren, design en innovatie.

Lees het hele verhaal hieronder, geschreven in de eerste persoon, door Marcel oprichter van 31Volts.

Hoofdstuk 1

Fokker Aircraft

In 1995-1996 studeerde ik af met het ontwerp van een vouwfiets. Een ontwerp in karton en aluminium. Dit project was een experiment naar andere manieren om fietsen te maken. En zoals het hoort presenteerde ik het plan aan meerdere fietsmerken in Nederland. De reacties zijn samen te vatten in:

‘Sorry, maar wij hebben geïnvesteerd in buizen, daar maken wij onze fietsen mee.’

Een eerste ervaring met innovatie en waarom dit zo lastig kan zijn.

Nu bleek dat Fokker een machine had waarmee het aluminium frame van de fiets gemaakt kon worden. De reactie daar was een stuk positiever. Het is dan ook dat ik bij Fokker mijn sponsor vond en daar is dan ook mijn prototype gemaakt.

Hoewel de fiets net op tijd af was voor de eindbeoordeling was de eindsprint wel even spannend. Op 15 maart 1996, 6 weken na mijn afstuderen, werd Fokker failliet verklaard.

Lange tijd dacht ik dat Fokker het afstudeerproject steunde omdat het een geinig experiment was. ‘Een ambitieuze jonge creatief met een gek idee, die gaan we natuurlijk helpen!’ Pas veel later werd duidelijk dat het nooit om de fiets of het karton ging, maar om het redden van Nederlands trots, Fokker Aircraft. Het plan was om het ontwerp te gebruiken ter promotie van het kunnen van Fokker. Helaas te laat . . .

Het belangrijkste inzicht uit deze periode is dat design lang niet altijd over het product gaat. Soms is het doel veel strategischer dan je denkt. Het product is misschien heel goed te gebruiken, de echte waarde zit in het verhaal dat er verteld wordt.

Hoofdstuk 2

Virgin Galactic en de X-Prize

20 jaar geleden won Burt Rutan, een held van ons, met zijn bedrijf Scaled Composites de X-Prize. Dit was een uitdaging voor commerciële bedrijven om als eerste een ruimteschip te maken en te lanceren. In datzelfde jaar, 2004, richtte Richard Branson Virgin Galactic op. Zijn missie was om het succes van Burt Rutan om te zetten in commercieel succes.

Nu is mij vaak opgevallen dat we graag kijken naar dat commerciële succes. En dan is het experiment dat daaraan vooraf ging snel vergeten. Dat is natuurlijk jammer want het zijn juist de eerste aanzetten van een idee die nodig zijn om in beweging te komen. En dat hoeft helemaal niet zo moeilijk of kostbaar te zijn. Integendeel zelfs. Want dan kan en mag er nog van alles fout gaan.

Bekijk vooral even deze korte video om te ontdekken hoe belangrijk het is om klein en snel iets uit te proberen. En wanneer je denkt dat iets een mislukking lijkt, ziet het creatieve brein iets heel anders.

Hoofdstuk 3

Stanfords d.School

Op Stanford University in de Verenigde Staten hebben ze in 2004 d.school opgericht. Een plek voor alle studenten van de universiteit om te ervaren hoe je als ontwerper met vraagstukken om kan gaan. Het uitgangspunt was om studenten van welke faculteit dan ook te laten ervaren hoe ontwerpers met vraagstukken om gaan.

“We build on methods from across the field of design to create learning experiences that help people unlock their creative potential and apply it to the world.”

Eén van de bijzonder aspecten van d.school is de manier waarop ze projectruimtes inrichten en de filosofie daarachter. Voor ons heeft dit altijd enorm inspirerend gewerkt. Aan een vergadertafel zitten levert een totaal andere dynamiek op dan met een team in een inspirerende ruimte aan de slag te gaan. Niet denken, maar bouwen. Dingen maken. Dat is de manier waarop je tot nieuwe ideeën komt die je meteen kan testen.

En zo is d.school dan ook ingericht.

Make Space

Twee docenten van d.school, Scott Doorley en Scott Witthoft schreven een boek over het inrichten van creatieve werkomgevingen. Make Space – How to Set the Stage for Creative Collaboration.

Zoals ze zelf aangeven is het boek gereedschap om je eigen creative space te ontwerpen. Het boek helpt je om van eenvoudige, modulaire en goedkope (vaak IKEA) middelen fijne ruimtes te maken om in samen te werken.

Binnen de meeste kantooromgevingen is het niet zo eenvoudig om de boel even te verbouwen. Laat staan dat veel organisaties niet zijn ingericht om dingen te kunnen maken. En dat terwijl d.school, maar ook de meeste design opleidingen, laten zien hoe belangrijk dit is.

“Consciously or not, we feel and internalize what the space tells us about how to work. When you walk into most offices, the space tells you that it’s meant for a group of people to work alone. Closed-off desks sprout off of lonely hallways, and in a few obligatory conference rooms a huge table ensures that people are safely separated from one another. Most work spaces were designed according to an industrial labor model, from a time when our work was tethered to big machines and our status was rooted in the size of our office space.”

~ De eerste alinea van de introductie van Make Space, door David Kelley -IDEO en oprichter van d.school. ~

Nu denken wij niet dat iedereen zin heeft om een innovatie-lab te gaan ontwerpen en bouwen, dus hebben wij dat voor je gedaan.

Hoofdstuk 4

Zorg, aandacht en precisie

Een les uit mijn eigen studietijd die ik nog steeds gebruik, leerde ik van onze docent sieraad ontwerpen, Jan Tempelman. Over sieraden spraken we niet zoveel, maar wel over de zorg in je werk. Hij was degene die als eerste keek naar de manier waarop je iets gemaakt had. Voor hem zat daarin een belangrijk deel van de schoonheid en ik denk dat hij helemaal gelijk had.

In recente gesprekken met collega-ontwerpers spraken we over de rol van esthetiek en waarom dit zo belangrijk is. Deze gesprekken gingen niet per se over mooi en lelijk, maar over het belang van zorg en aandacht. Over niets aan het toeval overlaten en over kritisch blijven kijken. Dit geldt voor de dingen om ons heen, maar ook voor de minder tastbare. De kritische houding is in beide gevallen waar het om gaat.

Met BoardRoom* hopen wij om het belang van zorg-, aandacht- en precisie op een voetstuk te zetten. Want hoewel BoardRoom* dan van karton gemaakt is, wil dat nog niet zeggen dat het slordig mag zijn. Want zelfs als je het niet direct ziet, dan hopen we dat je het voelt.

Hoofdstuk 5

De KLM Service Design Studio

Zo’n 10 jaar geleden werkten we veel voor KLM, bij Passenger Services op Schiphol. Misschien wel het hoogtepunt van ons werk was de ontwikkeling van de Service Design Studio op de F-Pier. Een project dat niet van de grond gekomen zou zijn zonder het vertrouwen van onze opdrachtgevers én mijn 31Volts businesspartner in die tijd, Marc Fonteijn.

Gaandeweg werd het steeds duidelijker hoe belangrijk de relatie tussen medewerkers en reizigers was. Schiphol is een uitzonderlijke plek waar beide groepen samen gebruik van maken en waar je de trots op KLM echt kan voelen. Maar het is ook de plek waar innovaties beleefd worden. Alle aanleiding dus om op de F-Pier, tussen de mensen aan de slag te gaan.

Met relatief beperkte middelen bouwden we een plek waar medewerkers en reizigers samen werkten aan het verbeteren van de reiservaring. Vanuit veiligheidsoverwegingen was karton in dit geval niet de gepaste keuze, maar daar ligt ook bij BoardRoom* niet de essentie. Materiaal is een middel om iets anders te bereiken. In beide gevallen gaat het om de creatie van een ruimte waarin je anders met elkaar kan werken.

Met BoardRoom* hopen we vergelijkbare ambities te ondersteunen en waar te maken.

Hoofdstuk 6

Het klaslokaal van de toekomst

Ook alweer een aantal jaar geleden werden we gevraagd door de directeur van een scholengroep om ze te helpen met het klaslokaal van de toekomst.

‘Nee, we zijn niet zo geïnteresseerd in wat jullie (31Volts) van het klaslokaal van de toekomst vinden. Wat wij willen, is dat we er mee bezig kunnen zijn. Zodat iedereen kan meedoen en meedenken over de toekomst van het schoolgebouw en het klaslokaal.’

In een eerste workshop onderzochten we de rol van de school in de maatschappij. De school als ontmoetingsplek. De buitenwereld naar binnen halen, en de school naar buiten brengen. En we stelden ons de vraag wat er voor nodig is om de school aan de leerlingen te geven, zodat ze zich er echt thuis zouden voelen.

Deze ideeën en ambities vertaalden we naar concrete meubels om een lokaal mee in te richten. Hiermee gingen we vervolgens met leerkrachten en leerlingen mee aan de slag. Wat verandert er nu precies in de relatie tussen beide? Wat als een groepje even hun eigen werkplekje in zou richten?

Ook hier heeft karton laten zien dat je met een bescheiden investering in korte tijd heel veel kan experimenteren en dus leren. In ons geval was het te doen om samenwerking en interactie. Maar het kan ook gaan over het testen van de logica van een nieuw te bouwen ziekenhuis zoals dit project mooi laat zien. Zie ook de korte video over dit project op NOS.nl.

Lees de casestudie Het klaslokaal van de toekomst hier.

Hoofdstuk 7

Designers need a seat at the table

Onder deze one-liner is er de laatste 20 jaar veel geschreven over het belang van creativiteit en design voor organisaties. Ondertussen staat dit belang weer regelmatig ter discussie, maar het is op zijn minst een gespreksonderwerp.

Het belang van creativiteit binnen organisatie is onze belangrijkste drijfveer om BoardRoom* te ontwikkelen. Want welke ontwerper wil er nu echt in de boardroom (zoals we die kennen) zitten? Het minste wat je van een ontwerper mag verwachten is dat zij dan haar eigen stoel meeneemt. Of beter eigenlijk: Haar Not so Ordinary Boardroom.

Even los van de ruimte met of zonder stoel, denken wij dat creativiteit en design beter uitgelegd moet worden. Creativiteit is nog steeds een lastig begrip dat snel gekoppeld wordt aan talent. Aan goed kunnen tekenen bijvoorbeeld. Dat creativiteit in het (lager- en middelbare- ) onderwijs bij handvaardigheid tot uiting komt, maakt het er niet beter op. Creativiteit is veel meer:

“Creativity is an active engagement with the unknown, it’s risk-taking, it’s curiosity, it’s exploration, it’s discovery, it’s mystery. It’s all of that.”

~ Esther Perel ~

De Design Thinking trend heeft veel goed gemaakt. Hoewel lean, scrum, agile én Design Thinking vooral als organisatie- en innovatiemanagement- vorm wordt ingezet. Ze stimuleren een lichtvoetige en daarmee snellere manier om stappen te zetten. Maar of dit creativiteit echt stimuleert en ontwikkelt, daar twijfelen wij nog aan.

Dat een set aan kartonnen meubels het verschil niet zal maken, daar maken wij ons geen illusies over. Wel denken we dat BoardRoom* een bijdrage gaat leveren aan het bespreekbaar maken van de rol van creativiteit en design binnen organisaties. Bij voorkeur in de boardroom.

Nawoord

Gaat de BoardRoom* jouw organisatie redden? Hoogstwaarschijnlijk niet. Of heel misschien . . ?

Aan modellen om creativiteit te structuren is geen gebrek. Wat vaak ontbreekt is de voedingsbodem waarin het okay is om fouten te maken en te experimenteren. Een plek waar het okay is om een model van piepschuim te knutselen. Om te schetsen en beelden te maken en te delen. Maar vooral een plek om samen te werken. Want dat is hoe een (creatieve) cultuur zich ontwikkeld, door het samen te doen. Een cultuur waar creativiteit niet langer iets is voor getalenteerde gekkies. Of voor die ene Chief Design Officer. Maar een cultuur waarin het de normaalste zaak van de wereld is om de huidige realiteit ter discussie te stellen om zo een nieuwe te ontwerpen.

Om je hierbij een handje te helpen krijgt iedere organisatie die BoardRoom* aanschaft een workshop van ons cadeau. Om je op weg te helpen. Zodat we het gesprek over het belang van creativiteit en design in of rondom de boardroom een flinke duw in de goede richting kunnen geven.